Windows 8 yedekleme ve kişisel belgelerinizi yedekleme ve yedekten dönme konusunda yeni bir uygulama ile birlikte geliyor. File History kullanıcı profilinizdeki Kütüphaneler, Masaüstünüz, Favorileriniz ve varsa Skydrive dizininizi belirttiğiniz periyotlarla yedeklenmesini sağlayan bir uygulamadır. File history aslen Windows 7 ile birlikte gelen System protection uygulamasının özelleştirilmiş bir türüdür diyebiliriz.
Vista ve Windows 7'de System Protection'ı etkinleştirdiğiniz sürücüdeki her şeyin bir Gölge Kopyası çıkarılarak gerektiğinde bunlardan dosyalarınızı geri dönebilir ya da sisteminizi önceki bir zamana geri dönerek kurtarabilirsiniz. Ancak System Protection Etkin/Devre dışı ve kullanacağı disk alanı dışında herhangi bir seçenek sağlamıyordu. Windows 8’de System Protection yine mevcut ancak kullanıcı verileri artık System protection ile değil File History ile yedeklenecek.
File history varsayılan olarak devre dışı olan bir uygulama. Etkinleştirmek için birkaç tane ön gereksinimi var.
Öncelikle File history'nin System protection'dan en büyük farkı, kullanıcı yedekleri Birim Gölge Kopyası yöntemi ile özgün dosyanın bulunduğu konumdan farklı bir konuma yedeklenmesini sağlaması, onu System protection'dan ayırıyor. Bu farklı konum, Windows 8 bilgisayarınıza bağlı ikincil bir disk, harici USB bir sürücü/Flash disk ya da ağ üzerindeki bir paylaşım olabilir. Bu her ne kadar ek işlem yada ek maliyet gerektirecek gibi görünse de, bir belgenizin yedeğinin belgenin bulunduğu diskte tutulması, disk arızası gibi durumlarda yedeklerinizin hiçbir işe yaramaması demektir. İşte bu nedenle File History size en kötü durum senaryolarında bile yedeklerinize erişebilmenizi mümkün kılıyor.
Dahası Home Group ortamında çalışan bir Windows 8 bilgisayarınız varsa, yedeklerinizi home group üyeleriniz ile paylaşmayı seçebilirsiniz. Cebinizdeki flash diske ya da Windows'un disk olarak algıladığı herhangi bir sürücüye yedeklerinizi tutmak için kullanabilirsiniz.
Yedeklenen verilerinizi normalde okunaklı bir haldedir, istediğiniz zaman file history için ayarladığınız disk ya da ağ paylaşımından çıkarıp istediğiniz gibi açabilir yada kopyalayabilirsiniz. Ancak dilerseniz verilerinizi Microsoft Windows Bitlocker ile şifreleyerek güvenle saklayabilirsiniz.
Şimdi, file history özelliğinin nasıl aktif hale getirildiğini ve nasıl kullanıldığını görelim.
Daha önce de bahsettiğim gibi, File history varsayılan olarak kapalı bir Windows 8 özelliğidir. File history’i iki şekilde aktif hale getirebiliriz. Bunlardan ilki Denetim masasındaki System & Security altındaki “Save backup copies of your files with File History” linkidir.
File History’nin Denetim masasından etkin hale getirilmesi
Diğer yöntem ise Windows Explorer ara yüzündeyken “Home” sekmesinde herhangi bir klasör yada dosya seçili durumdayken seçilebilen history komutudur.
File History’nin Windows Explorer’dan erişimi
Eğer Windows Explorer arayüzünden History’e tıklarsanız aşağıdaki ekranla karşılaşırsınız:
Seçili öğe için hiçbir history, eski tabirle yedek olmadığı için yada History etkin olmadığı için History erişilebilir değildir. “Configure File History settings” linkine tıklarsak aşağıdaki ekranla karşılaşırız. Ayrıca Denetim masasındaki History linkine tıklarsak yine aşağıdaki ekranla karşılaşırız
File History’i etkinleştirmek
Şekilde de görüldüğü gibi File history devre dışı durumda. File history’i etkinleştirmek için yazımın başlarında da yazdığım gibi ya harici bir sürücü ya da bir ağ paylaşımı gerekir. Ben makale için hazırladığım demoda 8GB’lık bir Toshiba Flash Disk kullandım, yukarıda da bu diski görüyorsunuz.
File history’i etkinleştirmek için aslında sadece Turn on düğmesine tıklamanız ya da dokunmanız yeterli. Ancak bilgisayarınızda daha detaylı bir şekilde History özelliğini yapılandırmak için, işe disk seçimini yaparak başlamalısınız. Bunun için Yukarıdaki şekilde de görüleceği üzere “Select Drive” linkini seçerek başlıyoruz.
File History için uygun bir disk / konum seçiniz.
Diskinizin removable usb disk olması şart değil, kart okuyucunuza bağlı bir Multimedia kartta kullanabilirsiniz. Bunun yanında dilerseniz PC’nize bağlı ikinci bir disk sürücüsünde kullanabilirsiniz. Buradaki ince nokta, yedekleyeceğiniz dosya/dizin ile yedeğin saklanacağı konumun aynı dizin olmaması yada Windows’un kurulu olduğu disk olmaması gerekmekte.
Ayrıca yine önceden bahsettiğim gibi bir ğ paylaşımını da kullanabilirsiniz. Bir ağ konumu eklemek için yukarıdaki şekilde de göreceğiniz üzere “Add network location” düğmesine tıklayıp ağ paylaşımının yolunu girerek/tarayarak konumu ekleyebilirsiniz.
History için ağ konumuda ekleyebilirsiniz.
File History’de ayrıca yedeklenmesini istemediğiniz klasörleri “Exclude” ederek bunların yedeklenmesini önleyebilirsiniz. Böylelikle yedekleme için kullanılacak depolama alanını daha verimli kullanır, yedekleme işleminin daha kısa sürmesini sağlarsınız. Bir klasörü yedeklemeden çıkarmak için File History ana ekranında “Exclude Folders” a tıklayıp “Add” butonuna tıklayarak seçtiğiniz klasörü yedeklemeden çıkartabilirsiniz.
Exclude edilmiş bir klasör.
Ben skydrive dizinimi yedeklemeden çıkarttım, çünkü Microsoft Skydrive dizinim ve çindeki dosyalarım zaten Cloud’a anında yedekleniyor. Skydrive ile ilgili yazımı yakında bu blogda okuyabilirsiniz.
File History ile ilgili diğer önemli ayarları “Advanced Settings” linkine tıklayarak yapabilirsiniz. Advanced Settings altında Versions, HomeGroup ve Event Logs olmak üzere 3 başlık bulunur.
Versions
Save Copies of files: Yedekleme işleminin hangi aralıklarla yapılacağını belirtir. Varsayılan olarak history saat başı yapılır (Every hour – default). Bu süre en az 10 dakika, en fazla 1 gün olabilir. Kendinize uygun olan seçeneği seçiniz.
Size of offline cache: Yedekleme için kullanacağınız disk ya da ağ dizininin ne kadarlık bölümünün history için kullanılacağını belirleyen seçenek budur. Bu varsayılan olarak %5’dir. En az %2 en fazla %20’lik bir alanı history için ayırabiliriz.
Keep saved versions: Yedeklediğiniz dosyaların yani history’de ne kadar süre saklanacağını belirtir. Varsayılan olarak history’deki dosyalar hiçbir zaman silinmemek üzere ayarlanmıştır (Forever). Ancak zaman geçtikçe ağ paylaşımı ya da diskinizdeki boş alan miktarı azalabileceği için saved versions’ın süresini azaltmanız gerekebilir. Buradaki süre olarak belirtebileceğiniz en az süre1 ay, en fazla (forever dışında) 2 yıldır. Ayrıca “Until space is needed “adlı bir seçenekte mevcuttur ve bu seçeneği seçtiğinizde, history için depolama aygıtı ya da depolama konumunda history için yeterli alan çok azalırsa yani history işlemini tamamlamasını engelleyecek kadar azalırsa, en eski versiyondan başlayarak histoy silinir. Bu seçenek seçilince history için boş alan denetimi yapmanız gerekmez, fakat ne kadar eski history versiyonlarına sahip olduğunuzu tam olarak bilemezsiniz.
-Cleanup Versions: Depolama aygıtı ya da paylaşımından tüm history yedeklerini siler. Sadece aygıtta yer kalmadığına eminseniz ya da aygıtı yada ağ konumunu artık history için kullanmayacaksanız seçiniz.
HomeGroup
If this PC part of a homegroup... : Eğer bilgisayarınız bir home group ağında yer alıyorsa, file history için kullandığınız diski ya da ağ konumunu, homegroup’daki diğer üye bilgisayarlara tavsiye ederek, onlarında aynı diski ya da ağ konumunu file history için kullanmalarını sağlayabilirsiniz.
Event logs
Open File History event logs to view... : Bu seçeneği tıkladığınızda, File History ile ilgili, Windows Event Viewer’da ilgili olayları görüntüleyebilirsiniz. Bu seçeneği sadece File History ile ilgili problem yaşıyorsanız bilgi amaçlı olarak tıklarsınız ve problemin neden kaynaklandığına dair olay kaydını görüntüleyebilirsiniz.
Gelişmiş File History ayarları
Benim yaptığım ayarlar yukarıdaki şekilde görüldüğü gibidir. Save changes düğmesine tıkladığınızda ayarlarınız kaydedilir ve uygun bir sürücü ya da konum belirttiyseniz File History etkin hale gelir.
Eğer HomeGroup seçeneğini işaretlemeyip, save changes düğmesine tıkladıysanız yani ayarlarınızı kaydettiyseniz, karşınıza Home Group için File History sürücünüzün diğer homegroup bilgisayarları içinde önerilip önerilmeyeceğine dair aşağıdaki gibi bir pencere açılır. Onaylayıp onaylamamak size kalmış. Dilerseniz gelişmiş ayarlardan daha sonra bunu etkinleştirebilirsiniz.
HomeGroup üyelerinin sizin History sürücünüzden haberi olsun mu?
Gerekli değişiklikler kaydedildiğinde File history hemen etkin hale gelecek ve ilk yedekleme işlemine başlayacaktır.
File History etkin ve ilk yedeğini alıyor.
Bu esnada ilk History yedeklemesine özel olarak Windows Explorer ara yüzünden History seçeneğine tıklarsanız Aşağıdaki ekranla karşılaşırsınız. Bu ekranda File History’nin ilk yedeğini almakta olduğunu ve henüz hiçbir History olmadığı yazılıdır.
Tarih Yazılıyor :)
History için kullandığınız sürücünüze ya da ağ konumuna olan bağlantınız koparsa aşağıdaki gibi ir ekranla karşılaşırsınız.
Eğer sürücüyü çıkarmışsak yada unutmuşsak veya ağ konumuna bağlantımız yoksa, File History yedekleri geçici olarak yerel sürücüde tutacak, History sürücümüze bağlandığımızda ise normal çalışmasına devam edip yerel kopyaları silecektir.
File History sürücüsünün bağlantısı koparsa!
File History için yedekleme işlemimiz tamamlandığında, Denetim masasındaki File History’i açarsanız, aşağıdaki gibi bir ekranla karşılaşırsınız. Son yedeğin ne zaman çalıştırıldığı ve yedekleme konumundaki boş alan miktarı da ayrıca bilgi olarak görülmektedir.
Run Now: Bu linki tıklarsanız, yedekleme için ayarlamış olduğunuz zamanlama her ne olursa olsun, anında yedeklemeyi başlatırsınız.
File History’de işlerin nasıl gittiğini görüyoruz.
File History varsayılan olarak Library’leriniz, Masaüstünüz, Kişiler dizininiz, Sık kullanılanlarınız ve Varsa Skydrive dizininizi yedekler. Ancak yedeklemek istediğiniz farklı dizinlerinizi varsa bunları eklemeniz gerekir. Fakat standart dizinler dışındaki dizinler yedeklemeye eklemek istiyorsanız, bunları Library’e eklemeniz gerekir.
Yedeklemek istediğiniz dizinler Library’e eklenmelidir.
Öncelikle Libraries’e tıklayın: Libraries dizinine herhangi bir Windows Explorer penceresindeki sol bölmeden ya da masaüstündeki Libraries simgesine sağ tıklayarak ulaşabilirsiniz. Libraries penceremiz geldikten sonra boş bir alana sağ tıklayın ve New->Library komutunu tıklayın.
Yeni Library ekleyin.
Libraries altına New Library adında boş bir library eklenecektir. Bunun adını değiştirin, örneğin Downloads olabilir. Bu yeni Library’e sağ tıklayın ve Properties’e tıklayın. Açılacak olan pencereden Add düğmesine tıklayın ve Downloads dizinini seçin.
Add butonuna tıklayın ve istediğiniz dizini library’e ekleyin.
Şekilde görüldüğü gibi Downloads dizinini Library’e ekledik.
OK’e tıklayarak Library ekleme işlemini sonlandırın. Artık bu library otomatik olarak File History içinde yer alacaktır.
Downloads dizinini burada sadece bir örnek olarak verdim. Aslında Downloads dizinini yedeklemenizi, aksi bir durum yoksa pek tavsiye etmem. Zira downloads dizininizde büyük ihitmalle gerekli gereksiz pek çok dosya ve çoğuda büyük boyutlu dosyalar olacağı için, File history sürücümüzü kısa sürede dolduracaktır. File History için hatırlarsanız en fazla %20’lik bir alan ayırabiliyorduk. File history’i bu tür gereksiz şeylerden ziyade önemli belgeleriniz, projeleriniz dosyalarınız gibi kaybında canınızı yakacak şeyler için kullanmanızı tavsiye ederim.
Şimdi File History uygulamasının yeteneklerini sınamaya geldi. Ancak bu denemeden önce File history yedekleme işleminin tamamlandığına emin olun.
Belgelerim içinde Getting_Started_Guide adlı bir döküman var. Dosyamda küçük bir değişiklik yapıyorum ve başlığın yarısını kırmızı renge boyuyorum ve dokümanı kaydediyorum.
Dokümanda bazı değişiklikler yapalım.
Yaptığım işlem belgede bir değişiklik yaratmış oldu. File History zamanlamasına bağlı olarak bu belgenin bir yedeği sürücüye kopyalanacak. Denetim masasında File History bölümünde Run now linkine tıklarsak yedekleme işlemi hemen başlayacaktır. Bittiğini denetim masasındaki File History durumundan gözlemleyebilirsiniz.
Şimdi dosya son hali ile yukarıdaki gibi görünüyor. Bu dosyayı önceki haline geri döndürelim. Geri döndürme işlemi iki farklı yerden yapılabilir. Bunlardan ilki, denetim masasındaki File History bölümündeki Restore Personal Files seçeneğidir.
Denetim masasından restore yapmak..
Diğeri ise Windows Explorer arayüzünde, ilgili dosyaya tıkladığınızda ( burada sözkonusu dosya Getting_Started_Guide_en.doc) yani geri yükleyeceğiniz dosyayı seçtikten sonra Home sekmesindeki History seçeneğidir. Explorer ara yüzü sadece ilgili dosya ya da klasör için önceki versiyonları gösterir.
Denetim masasındaki Restore Personal Files ise, kullanıcının File History’sindeki tüm dosyalar ve tüm versiyonları gösterir.
Öncelikle Denetim masasından nasıl Restore yapılacağına bakalım:
Yukarıdaki ekran görüntüsünde de göreceğiniz gibi Restore Personal Files seçeneğine tıklayalım, aşağıdaki gibi bir ekranla karşılaşırsınız:
Restore penceresi
Şekilde de görmekte olduğunuz gibi 3 farklı versiyonum yani yedeğim var. Benim belgem Downloads altındaki bir klasörde yer alıyor. Downloads’a tıklayarak dosyamı buluyor ve gözden geçiriyorum. Dosyamı bulunca doğru olduğunu anlamak için dosyayı restore etmeden önce sağ tıklayıp Preview yani ön izleme seçeneğini kullanabilirim.
Geri yüklemeden önce Ön izleme seçeneğini kullanabilirsiniz.
Ön izleme yaptığım 2. Versiyon ve son versiyondu, yani dosyanın son hali ve doğru versiyon değil. Önceki versiyonu görmek için sol ok tuşuna tıklayarak 1. Versiyona göz atalım.
Doğru versiyonu bulduk.
Dosyanın doğru versiyonu yukarıda da göreceğiniz gibi bu versiyon (1. Versiyon). Bu dosyayı geri yüklemek için sağ üst köşedeki çark işaretine tıklayın, burada geri yükleme için iki seçeneğiniz var :
Restore: Dosyayı özgün konumuna geri yükler.
Restore to: Dosyayı özgün konumunda farklı bir yere geri yüklemenizi sağlar.
Hangi dosyayı geri yükleyeceğinizi belirledikten sonra yukarıdaki şekildeki ortadaki büyük düğmeye tıklarsanız, dosyanızı özgün konumuna geri yüklersiniz.
İki şekilde de geri dönelim, önce özgün konuma dönmek için ortadaki büyük düğmeye tıklayalım:
Hedef konumda, aynı isimde bir dosya olduğu için bir çakışma oluştu. Bu aşamada
Replace the file in the destination seçersem hedef konumdaki yani şu an mevcut sahip olduğum dosya geri yüklemekte olduğum dosya ile değişecek.
Skip this file seçersem bu dosya atlanacak, zaten tek bir tane dosya geri yüklediğim için işlemde iptal olacak.
Compare info for both files seçersem, dosyalar birbiriyle kıyaslanacak ve seçtiğiniz dosya geri yüklenecek ( aşağıdaki şekilde göreceğiniz gibi )
Dosya versiyonlarını kıyaslamak
Seçmiş olduğum dosya eski versiyon, tarih saatten bunu anlayabiliyorum. Seçimimi yaptıktan sonra, “continue” düğmesine tıklayarak devam edersem dosyam geri yüklenmiş olur.
Dosya geri yüklendi.
Yukarıda da bahsettiğim gibi geri yüklemeyi başlatmak için bir önceki adımdaki Replace the file in the destination seçeneğini de kullanabilir ya da Restore to seçeneği ile farklı bir yere bir kopyasını geri yükleyebilirdiniz.
Geri yükleme işlemi başlayınca karşınıza bir dosya kopyalama ekranı çıkar. Bu özellikle büyük boyutlu dosyaları kopyalamak için oldukça iyi, hem kopyalama hızı ve ayrıntılarını görebilir hem de Windows 8 ile beraber gelen kopyalama işlemini duraklatma seçeneğini kullanabilirsiniz dilerseniz.
İşlem bitince hemen ilgili dosyanın bulunduğu klasör açılır. Yukarıda da göreceğiniz gibi eski dosyam geri döndü.
Dosyanızı açarak işleminizi teyit edebilirsiniz.
Geri yüklemeyi Windows Explorer üzerinden yapsaydım, Mevcut dosyamı bulacak ve üzerine tıklayacak sonra History’e tıklayacaktım
Explorer ara yüzünden File History erişimi
Aşağıdaki ekranla karşılaşırdım:
History çalışmaya devam ediyor ve geri yüklediğim dosyayı da yedeklemiş. Bu dosya için 3 versiyon oluşmuş, daha önce bu ikiydi. 3. Versiyon aslında ilk versiyon ile aynı. Eğer bir önceki haline yani versiyon 2’ye bakacak olursam, dosyanın istemediğim versiyonunu görmüş olurum.
Dosyayı bu haliyle geri yüklemek için adımlar yine aynı, ya üst sağ köşedeki küçük çarka tıklayıp restore ya da restore to seçeneklerini seçecek ya da yukarıda anlattığım gibi büyük mavi düğmeye tıklayarak yukarıdaki ile aynı işlemleri yapacaktım.
Dilerseniz, File History geri yükleme işlemini hiç bu şekilde yapmaz ve doğrudan History’nin tutulduğu ağ ya da sürücüyü açarak dosyalarımı inceleyip bir kopyasını istediğim yere kopyalayabilirim.
File History sürücünüz üzerindeki dosyalarınız salt okunurdur, üzerinde değişiklik yapamazsınız, sadece farklı kaydedebilirsiniz.
Son olarak, File History için Group Policy üzerinden sadece bir tek kontrol var (En azından şimdilik, Windows Server 2012 ve Windows 8 henüz piyasaya sürülmedi, durum değişebilir), o da File History’i kullanıcıların kullanamayacağını belirten açma-kapama seçeneğidir. Bu poliçeyi poliçelerimiz içinde Computer configuration -> Administrative Templates -> Windows Components -> File History altındaki Turn off File History adlı poliçedir. Bu poliçe normalde devre dışıdır. Bu poliçeyi Enable ederseniz, o bilgisayarda ya da poliçenin etkilediği ölçekteki bilgisayarlar her nelerse hepsinde history etkisiz kalacaktır.
Görüldüğü gibi File History oldukça kullanışlı bir yedekleme aracı. File history kişisel yedekleme için düşünülmüş bir çözüm, bütünüyle bilgisayarın yedeklenmesi için uygun değil. Bütün PC’yi yedeklemek için Windows Backup hala kullanılabilir durumdadır, bu da farklı bir makale konumuz.
History özelliği için taşınabilir disk kullanmayı düşünüyorsanız mutlaka Bitlocker ile diskinizi şifreleyiniz. Zira History özelliği taşınabilirdir ve disk içeriği okunabilir. Ev ortamında ya da ev ofis ortamında ağ üzerinden de history kullanılabilir. Bunun için bir NAS sunucu yada cihazı kullanmayı düşünebilirsiniz. Artık NAS çözümleri SOHO ve home seviyesine kadar inen fiyatlara sahipler, File history içinde oldukça mantıklı bir çözüm olarak görünüyorlar.
Bir sonraki makalemde görüşene kadar esenlikler ilerim.