SQL Server’ da shrink işlemi data ve log dosyaları üzerinde bulunan boş alanları geri alarak dosya sisteminde kullanıma dahil etmek için yapılan işlemdir. Genellikle kısıtlı disk alanı yüzünden data veya log dosyalarındaki boş alanları küçülterek diskte yer açmak için tercih edilir.  Birde küçük data dosyaları (mdf,ndf) daha performanslıdır diye bir efsane de vardır J

Gerçekten data dosyalarını shrink etmeli miyiz? Veri dosyalarını küçültmek avantajlı mıdır? Yoksa dezavantajları da var mı?

Öncelikle SQL Server’ da Data dosyalarımızı küçültmek istediğimizde shrink işlemi yapılırken sistemde çok fazla kilitlenme meydana getirecektir. Çünkü küçültme işlemi için sayfalardaki veriler taşınacaktır. Taşıma yapılırken kilitlenmeler meydana gelecek olup işlem yapılan her satır bilgi de günlük dosyasına (Log File) kaydedilecektir. Data file shrink işlemi yapılırken çok büyük oranda log dosyamızda büyüme olacaktır. ( I/O maliyeti)

Shrink yapılırken işlem yapılacak page arabellek havuzuna (buffer cache) yüklenecek olup, arabellek havuzunu da ihtiyacımız olmayan sayfalarda dolduracaktır. Buffer cache ihtiyaç olmayan sayfaları bellekten temizlese de sistem kaynağı maliyeti meydana gelecektir.

Data file shrink işleminden sonra yine yüksek bir I/O maliyeti ile karşı karşıya kalacağız. Bu maliyet dizin parçalanması ( Index Fragmentation) ’dır. İstenmeyen bir durum olan index fragmentasyonu meydana geldiğinde veriye ulaşmak için daha fazla time ve i/o maliyeti ortaya çıkacak. Shrink işleminden sonra index fragmentasyonunu ortadan kaldırmak için yüksek CPU ve I/O maliyeti olan Index Rebuild veya Index Reorganize işlemi yapmamız kaçınılmaz olacaktır.

Görüldüğü gibi avantajından daha çok dezavantajları bulunan shrink işlemini kesinlikle düzenli olarak ( Auto shrink ) yapmanızı önermiyorum. Eğer bir seferlik büyük bir oranda küçülme ihtiyacınız varsa tavsiye olarak yeni bir data dosyası (.ndf) oluşturmanızı, tablolarınızı ve indexlerinizi yeni oluşturduğunuz data dosyasına taşıdıktan sonra kaynak data dosyanızı silmenizi tavsiye edebilirim. Tabiki kullanmış olduğunuz sisteminize ve altyapınıza göre olarak size en uygun çözümü tercih etmelisiniz.

Shrink işleminin Index parçalanmasına nasıl sebep olduğunu incelemek için aşağıdaki örneği hazırladım.  Özetle örneğimde ;

·         Yeni bir veri tabanı oluşturuyorum.

·         2 tane tablo oluşturup birini boş alan meydana getirmek için siliyorum.

·         Shrink işlemi yaptıktan sonra tablomda tanımlı olan Index’in parçalanma oranına bakıyorum.

Shrink işlemi öncesi Index Fragmentation oranımızı kontrol edelim.

Yukarıdaki resimde de görüldüğü gibi Index’imize parçalanma oranı neredeyse %0

Artık “TempDemoTable” tablomuzu silebiliriz. Tablomuzu sildikten sonra veri tabanımızı kaçmb’ta kadar küçültebiliriz kontrol edelim. Bunun için ShrinkDemo veri tabanına sağ tıklayıp > Tasks > Shrink > Files menüsünü seçiyorum.

Ekranda 4 MB’ta kadar data dosyamın küçültülebileceği bilgisi mevcut. Data dosyamı 4 MB ‘ta shrink ediyorum.

Shrink işlemi sonrası tekrar Index parçalanma durumunu sorguluyorum.

Yukarıdaki resimde de görüldüğü gibi shrink işlemi sonrası dizin parçalanma durumu %77 ‘ye ulaştı. Demo’da da test etmiş olduğumuz gibi Data File Shrink yapmadan önce birkaç kez daha düşünmekte fayda var.

Yararlı olmasını dilerim.

Makalemin ilk bölümünde daha çok alt yapı olarak Azure File Sync servisini anlatmaya çalıştım. Bu bölümde ise servisin gerçek hayatta nasıl kullanılacağını sizlerle paylaşacağım. Kurulum aşamasından önce bu servis için bilmemiz gereken kavramları ve ön gereksinimleri sizler ile paylaşıyor olacağım. Ayrıca bu servisi mevcut ortamlarınızda hangi şartlarda hangi özellikleri ile kullanabileceğinizi anlatacağım.

Öncelikle bu servis ile Çözümpark’ ın Radore veri merkezindeki sunucu ve storage sistemlerindeki tüm yedeklerini Azure dosya sistemine taşıdığımı söylemek istiyorum. Yani bu servis ile Türkiye de (belki de Dünya da)şu ana kadar en çok veri taşımış bir uzman tecrübesi ile bu makaleyi kaleme alıyorum. Toplam 15TB üstü 10 yıllık bir veriyi buluta çıkardım. Bu sürede bana destek olan Radore veri merkezindeki arkadaşlara çok teşekkür ediyorum.

Aslında benim için yıllandırılmış bu dosyaları saklamak, sunucu’ dan sunucuya, storage’ dan storage’ a hatta malum 10 yıl içerisinde 3 veri merkezi değiştirmiş birisi olarak bir veri merkezinden diğerine taşıma bir maliyetli ve yorucu oluyordu. Artık eski yedeklerimiz bulut ortamındaki bu bana büyük bir esneklik kazandırdı. Aslında bizim gibi teknolojiyi yakından takip edenler için Azure File Sync servisi çok yeni değil ondan bende henüz ilk duyduğumdan beri böyle bir proje için kullanmak istiyordum ve kullandım. Her zaman olduğu gibi beğendiğim bir teknoloji veya ürün var ise mutlaka makalesini yazmak isterim. Benim bu makaleye başlama hikayemde böyle oldu anlayacağınız.

Peki bu kadar hikâye yeter biraz iş yapalım.

Azure File Sync servisini kullanmak istiyorsanız öncelikle aşağıdaki kavramları bilmeniz gerekli;

·         Storage Sync Service

·         Sync group

·         Registered server

·         Azure File Sync agent

·         Server endpoint

·         Cloud endpoint

·         Cloud tiering

Storage Sync Service

Azure File Sync servisinin en üst seviye kaynağıdır. Bildiğiniz gibi azure portalında kaynaklar yani resource bilinen bir kavram olup aslında ilk olarak en üst seviyede Azure depolama senkronizasyon hizmetini tanımlıyoruz.

Storage sync servisi, Azure File Sync servisi için bir kaynaktır (ilk olarak tanımlanan bir kaynak olduğu için top-level resource olarak da bilinir). Bu kaynak aynı zamanda storage hesaplarının kaynakları ile çifttir. Azure resource group içerisine tanımlanabilir. Bir abonelik içerisinde birden çok storage sync service olabilir. Çünkü temel olarak Storage sync servisi birden çok sync group ile birden çok storage hesabını eşitleyebilir.

Sync Group

Bir sync grup, bir dosya kümesinin senkronizasyon topolojisini tanımlar. Örneğin iki endpoint (dosya sunucusu veya klasör gibi düşünebilirsiniz) eğer aynı sync group içerisinde ise birbirini eşitleyecek şekilde dosyaları iletir. Sync group mutlaka bir storage account’ a bağlı olmalıdır. Çünkü dosya eşitleme işlemini azure storage üzerinde gerçekleştirecektir.

Registered server

Storage sync servis ile güven ilişkisi kuran sunucu veya cluster ortamlarını temsil eder. Bir sunucu aynı anda sadece bir tane storage sync servis’ e kayıt olabilir.

Azure File Sync agent

Azure File Sync aracı, Windows Server’ ın bir Azure dosya paylaşımı ile senkronize edilmesini sağlayan indirilebilir bir pakettir. Azure Dosya Senkronizasyonu aracısının üç ana bileşeni vardır:

FileSyncSvc.exe: Sunucu uç noktalarındaki değişikliklerin izlenmesinden ve Azure’ a eşitleme oturumlarının başlatılmasından sorumlu arka plan Windows hizmeti.

StorageSync.sys: Azure File Sync file system filter olarak geçer ve eğer cloud tiering özelliği açık ise dosyaların hot veya cool olarak filtrelenmesi işleminden sorumludur.

PowerShell management cmdlets: Son bileşeni ise Microsoft.StorageSync kaynak sağlayıcıyla etkileşimde bulunmak için kullandığınız PowerShell cmdlet'leridir ki bunları aşağıdaki (varsayılan) konumlarda bulabilirsiniz:

C:\Program Files\Azure\StorageSyncAgent\StorageSync.Management.PowerShell.Cmdlets.dll

C:\Program Files\Azure\StorageSyncAgent\StorageSync.Management.ServerCmdlets.dll

Server endpoint

Kayıtlı bir sunucu üzerindeki belirli bir konumu temsil eder. Yani üst kısımda registered server olarak ifade ettiğimiz bir sunucunun dosya sunucunuz olduğunu düşünün. Bu dosya sunucusu üzerindeki D:\

 E:\ veya F:\SQLYedek gibi eşitlenmesini istediğini klasörleri tanımladığınız kısım Server endpoint olarak geçmektedir.

Çakışma olmadığı sürece bir sunucu üzerinde birden çok endpoint tanımlanabilir.

Sadece kaldırılamayan yani Türkçesi belki garip gelebilir çünkü sürekli kullandığımız bir tabi değil ama sadece non-removable birimler desteklenir. Uzak bir paylaşımdan eşlenen sürücüler Server endpoint olarak tanımlanamaz.

Hemen aklınıza sistem diskini eşitleme için endpoint olarak gösterebilir miyim gibi bir soru gelebilir. Evet gösterebilirsiniz ancak iki limitasyon ile;

Cloud tiering özelliğini kullanamazsınız.

Rapid namespace restore olarak isimlendirdiğimiz kötü durum senaryolarında hızlı geri dönüş için kullandığımız bu özelliği de kullanamazsınız. Bu özellik için ayrı bir makale yazacağım.

Eğer eklediğiniz lokasyondaki dosyalar ile file sync group içerisindeki diğer endpoint lokasyonu aynı olur ise bu durumda dosyalar birleştirilir.

Cloud endpoint

Cloud endpoint, senkronizasyon grubunun ( Sync Group) bir parçası olan Azure dosya paylaşımıdır (Azure File Share). Azure File Share sadece bir tane cloud endpoint’ e üye olabilir. Bundan dolayı azure file share sadece bir tane sync group’ a üye olabilir.

Eğer bir sync group içerisine mevcut bir azure file share cloud endpoint olarak eklenir ise, sync group içerisinde yer alan diğer dosyalar ile eklenen dosyalar birleştirilir.

Cloud tiering

Agent sayesinde dosya sunucularınız üzerinde en çok kullanılan ve yine en az kullanılan dosyalar hot ve cool olarak işaretlenmektedir. Azure File Sync servisindeki endpoint ayarlarında belirttiğiniz % değerine göre ilgili dizin içerisinde boş yer açmaya çalışır. Örneğin cloud tiering için %20 değerini verdiniz ve 1TB’ lık bir disk gösterdiniz. Disk üzerinde %20 boş alan açılana kadar eski verileri azure file sync servisi ile azure file share’ a alır. Bu sayede disk üzerinde yer açılmış olur. En sık kullandığınız dosyaları on-premdeki sunucu üzerinde eski dosyaları ise bulut üzerinden çağırabilirsiniz.

Peki temel kavramları öğrendiysek artık kurulumlara başlayabiliriz.

Öncelikle büyük bir projeye başlıyorsanız eğer bu konuda size tavsiyem “Azure File Sync evaluation” aracını kullanarak mevcut alt yapınızın azure file sync için hazır olup olmadığını kontrol edin.

Not: Azure file sync şu anda Server 2012, 2016 ve 2019 desteklemektedir. 2008 desteklemediği gibi planda da böyle bir şey yoktur. Ancak zaman ne gösterir bilemeyiz.

Peki bu aracı nasıl kullanıyoruz;

Not: Aşağıdaki komut setleri için öncelikle AzureRM yüklemeniz gereklidir.

https://docs.microsoft.com/en-us/powershell/azure/install-azurerm-ps?view=azurermps-6.12.0

Install-Module -Name PackageManagement -Repository PSGallery -Force

Install-Module -Name PowerShellGet -Repository PSGallery -Force

Daha sonra powershell konsolunu kapatıp tekrar açıyoruz ve module yüklemesini yapıyoruz

Install-Module -Name AzureRM.StorageSync -AllowPrerelease

Aşağıdaki komut ile sync etmek istediğimiz path + sistem kontrolü yapabilirsiniz

Invoke-AzureRmStorageSyncCompatibilityCheck -Path F:\

Burada gördüğünüz gibi temelde bu path içerisindeki iki dosya desteklenen dosya boyutundan büyük. Ek olarak ReFS dosya sistemi ile formatlandığı için bu zaten desteklenmiyor.

Şimdi bu ürünü kullanarak makale yazmanın bir güzelliği bu olsa gerek. Burada 100GB üstü dosyaların desteklenmediği yazıyor gördüğünüz gibi, ancak ben bu sunucudan ortalama boyutları 600GB üstü komple sanallaştırma sistemi imaj yedeklerini taşıdım. Yani neden böyle bir uyarı verdiğini açıkçası bilmiyorum ama böyle bir limit yok. Düşüncem ise muhtemel ürün henüz GA olmadan önce böyle bir limit vardı ancak şu anda ben sorunsuz tek bir dosya olarak 600GB+ taşıdım. Ama 700GB lık tek dosya hiç denemedim.

Örneğin C için denediğimde hiçbir sorun görünmüyor

Ancak sadece NTFS desteği olması şu anda biraz kötü. Fakat sektörde bizler gibi teknoloji çok çok yakından takip edebilen şirket çok olmadığı için bu şu anda şirketler için bir sorun değil bence. Tahminim zaten yakın zamanda bu konuda da destek gelecektir. Çünkü özellikle sınıflandırma işleminde sınıflandırılmış veriler dosya sunucularımızdan kopyalanamıyordu. Ancak azure file sync agent 3.0.12.0 ve üstü sürümde artık sınıflandırılmış ve azure ortamına atılmış cool dosyaların sunucu dışına kopyalanması durumunda azure’ dan bu dosyalar geri çağırılmaktadır.

Ya da bir parametre ile bundan sonra sadece path kontrolü için aşağıdaki komut setini kullanabiliriz

Invoke-AzureRmStorageSyncCompatibilityCheck -Path F:\ -SkipSystemChecks

Ya da sadece sistem kontrolü yapabilirsiniz

Invoke-AzureRmStorageSyncCompatibilityCheck -ComputerName cozumpark

Eğer path noktasında özellikle isim ile ilgili sorunlar çok ise bunu csv olarak almanızda fayda var;

Peki bu gereksinimleri çözdüyseniz eğer devam edelim.

Hangi dosyaları varsayılan olarak eşitlemiyor;

Windows Server Failover cluster desteği senaryo bazlı bulunmaktadır. Eğer cluster kurulumunu “File Server for general use” şeklinde yaparsanız her iki node üzerinde azure file sycn agent kurmanız yeterlidir. Ancak kurulumu “Scale-Out File Server for application data" (SOFS) veya Clustered Shared Volumes (CSVs) üzerinde yaparsanız desteklenmemektedir.

Veri tekilleştirme desteği yer alıyor mu?

Eğer tiering açık değil ise kullandığınız file server üzerinde data dedplication açık olması sorun değil. Ancak cloud tiering yapılacak ise bu durumda dedup desteklenmemektedir.

DFS Namespace DFS-N ve DFS replication DFS-R desteği bulunmaktadır. Yani bu ortamlar ile beraber kullanabiliyoruz. Sadece DFS-R aslında Azure file sync ile aynı işi gördüğü için önerimiz DFS-R dan azure file sync e geçiş yapmanızdır.

Eğer azure file sync agent yüklü makineye sysprep yaparsanız ne yazık ki terkar registration yapmanız gereklidir.

Cloud tiering açık ise Windows server search indeks bu dosyaları indeksleyemez.

Gelelim yine çok önemli konulardan birine, anti virüs. Hemen hemen piyasadaki pek çok üretici offline çalışma mantığını bildiği için sorunsuz bir şekilde bu tarz dosyalar için ( offline attiribute olan ) tarama işleminden harici tutabiliyor. Aksi halde bu dosyaların her taramada tekrar sunucuya indirilmesi sunucu ve internet performansı için tavsiye edilen bir özellik değildir.

Aşağıdaki ürünler ile sorunsuz bir şekilde Azure file sync uygulamasını kullanabilirsiniz. Ancak her uygulama için bu özelliği yani offline file mantığını tarama dışı bırakacak seçeneği seçmeniz gerekli.

·         Windows Defender

·         System Center Endpoint Protection (SCEP)

·         Symantec Endpoint Protection

·         McAfee EndPoint Security

·         Kaspersky Anti-Virus

·         Sophos Endpoint Protection

·         TrendMicro OfficeScan

Benzer durum yedekleme çözümleri içinde geçerli olup on-prem yedekleme çözümleri yine dosyaları indirmek isteyecektir. Bunun için tavsiyemiz şu anda cloup backup çözümleri. Ancak aynı anti virüslerde olduğu gibi yakında on prem yedekleme yazılımlarında da böyle özellikleri görebileceğiz.

Bir diğer önemli konu ise şifrelenmiş dosyalar. Tabiki kendi teknolojilerini destekliyor;

BitLocker encryption

Azure Information Protection, Azure Rights Management Services (Azure RMS), ve Active Directory RMS

Ancak NTFS Encrypted File System (EFS) desteklenmemektedir.

Bir diğer önemli başlık ise firewall. Malum kurumsal şirketlerin tamamında neredeyse sunucu ve istemci tarafında ayrımlar, sunucuların internete çıkışındaki engellemeleri düşünürsek bu servis için gerekli olan yapılandırmaları da paylaşmakta fayda var.

Öncelikli olarak sunucunun Azure veri merkezilerine 443 nolu porttan çıkması şart. Azure veri merkezi ip adreslerine aşağıdaki xml dosyasından ulaşabilirsiniz

https://www.microsoft.com/en-us/download/details.aspx?id=41653

443 nolu portun dışında bir de Proxy şartı olabilir. Yani sunucularınız Proxy ile internete çıkmaz zorunda ise aşağıdaki PS komutu ile azure file sync agent’ a bu durumu öğretebilirsiniz

Import-Module "C:\Program Files\Azure\StorageSyncAgent\StorageSync.Management.ServerCmdlets.dll"

Set-StorageSyncProxyConfiguration -Address< url> -Port <port number> -ProxyCredential <credentials>

Eğer makine bazlı Proxy kullanıyorsanız durum biraz daha karışık olup bu linki inceleyebilirsiniz

https://docs.microsoft.com/en-us/azure/storage/files/storage-sync-files-firewall-and-proxy

Evet makalemin bu bölümünün de sonuna geldik. Umarım faydalı bir makale olmuştur. Makalemin devamında Azure File oluşturulması ve Azure File Sync servisinin kurulumunu anlatacağım.

Bir sonraki makalemde görüşmek üzere.

Kaynak

https://docs.microsoft.com/en-us/azure/storage/files/storage-sync-files-planning

Sistemlerimizin gelişen ve büyüyen yapılarını göz önüne aldığımızda her zaman ihtiyaçlarımızın oluşturduğu hız, performans yanı sıra güvenlik seviyelerini belirlediğimiz sistemlerimizin artık monitör edilmesi rutin bir işleyiş olması sistemlerimiz hakkında her an bilgi edinme ,kesinti yaşanma toleransının minimize etmemiz açısından ve oluşan herhangi bir problemin o an daha büyümeden müdahale edilmesini için Redgate firmasının üzerinde hala geliştirmeler yaptığı ürünü SQL monitör  8 versiyonun birçok farklı özelliği ile güzel bir çözüm sunduğunu söyleyebiliriz.

 Monitör işlemlerinde zamansal aralıklarla yazılan sorguların sistemimizdeki kaynakları ne yönde kullandığı aşamasında bize yol göstermektedir. İşleyişimiz bir parçası olan Jobların veya düzenli yedeklerin düzenli bir şekilde çalıştığı sistem kaynaklarına belirli zaman ve aralıklarda ne gibi sorunlar oluşturduğunu kontrol altına almamızda bize sunacağı katkıları aktarmaya çalışacağım.  

Redgate firmasının özellikle MSSQL ürünlerindeki güzel uygulamalarıyla bu alanda farklı yaklaşımları ile öncü şirket olarak öne çıkmaktadır. Monitör aracının kurulum ve yapılandırma aşamasından ve öne çıkan özelliklerine değinmeye çalışacağım.

Ürün 14 gün deneme sürümü olarak kurulum yapacağız.

Ürün Linki:

https://www.red-gate.com/dynamic/products/dba/sql-monitor/download

Yasal sözleşmeleri onaylama işlemini tamamladıktan sonra kuruluma devam ediyoruz.

Kurulumdaki yüklememiz gereken özelliklere Web Ara yüzünün olduğu monitörün servisinin isteğe bağlı olarak kurulum yapılması gerektiğini belirtiliyor.

Next ile ilerliyoruz.

Bu aşamada IIS ile uğraşmadan kurulum yapılabilmesi için Monitör Web Server’ ı seçerek ilerliyeceğiz. IIS alanında ekstra konfigürasyonlar olduğu için biz ilk seçenek ile ilerleyelim.

ÖNEMLİ: Sisteminizde önceden IIS kurulu ise alt seçenek ile ilerlemeniz gerekmektedir. Aksi halde monitör servisi çalışmayacaktır.

Web Server Port: 8080

Monitör Servisi Portu: 7399

2 Portun kesinlikle açılması aracımız için önem taşımaktadır. Web Ara yüzü üzerinden monitör edeceğimiz veri tabanları için kesinlikle kontrol edilmeli yük altındaki anlık olarak;

I/O

CPU

BELLEK

WAİT

Süreleri hakkında detaylı bilgi almamızı sağlayacaktır. İlgili portların güvenlik duvarından izin vermemiz farklı makinalardan monitör işlemini yapmamıza imkân verecektir.

Redgate Monitör 8 uygulamamız sistem tarafında alınan bilgilerin işlenmesi için Veri tabanına ihtiyaç duymaktadır.

1.Uygulamanın kendi içinde verilerini saklaması için database oluşturma işlemine başlıyoruz. 

2.Yeni bir DB oluşturacağımızı belirtiyoruz. DB ismini RedGateMonitor olarak oluşturuyoruz.

¾. MSSQL server bağlantı türümüzü SQL Server authentication olarak belirleyip  yetkili bir kullanıcı ile giriş yapıyoruz.

5.Kurulum aşamasında DB oluşturma işlemi sorunsuz bir şekilde tamamladıktan sonra next ile ilerliyoruz.

Kurulum sonu bilgilendirme ekranında sorunsuz bir şekilde kurulumu tamamlanması için Install tuşu ile devam ediyoruz.

İlgili bileşenler ile kurulum sonuçlanıyor.

Kurulum başarılı bir şekilde tamamlandı. Artık sisteme dahil olabiliriz.

Bu aşamada ilk işlemimiz her zamanki gibi Administrator Yetkili şifresini tanımlamak olacaktır. Önemli bir konu ki sistemin tam yetkili kullanıcı şifresi özel bir önem gösterilmesi gereken bir konudur.

Sisteme giriş işlemimizi gerçekleştirdikten sonra artık sunucularımızın üzerinden çalışan DB’lerimizi ekleyebiliriz.

1.Makina veya Cluster ismini belirtiyoruz. Ağımızda bulunan tüm makinalara bu alandan yetkilerimizin çerçevesinde bağlantı sağlayabiliriz.

2.Tanımlayacağımız gruplar ile sistemimizdeki Production ve Development ayrımını yapma imkanız bulunmaktadır. Bu işlemleri sonradan tanımlayabildiğimiz için şimdi değinmeyeceğim.

3.Monitör yapacağımız sunucularımızın üzerindeki Windows tarafındaki yetkileri yeterli bir kullanıcı bilgilerini ile giriş yapmamız gerekmektedir.

4.Monitör yapacağımız MSSQL veri tabanlarımıza   yetki tarafında oluşturduğumuz kullanıcı bilgilerimizi giriyoruz.

5.Test butonu ile kontrol ettiğimizde Sorunsuz bir şekilde bağlantı işlemlerini gerçekleştirdiğimiz görülmektedir.

BİLGİ : Azure SQL Server Beta aşamasında olmasına rağmen gayet başarılı bir şekilde çalışmaktadır.

Email konfigürasyon işlemleri ile devam edelim monitör işlemlerinden oluşan alertlerin tarafımıza bildirilmesi için hemen ayarlarımızı gerçekleştirelim.

Email ayarlarını kendi parametrelerinize göre eklemeniz gerekiyor.

Sonunda Monitör Ekranında tüm akışı izleme ve yorumlama şansına sahip olduğumuzu belirtelim.

Özet olarak;

CPU – Makine ve SQL Server Bazlı

Memory- Makine ve SQL Server Bazlı

Disk I/O- Okuma ve Yazma Bazlı

Waits- Kaynak ve Signal Bazlı

Sorgu Detayı / Çözüm konusunda MSDN Önerileri

Sorgu Plan

En Yüksek 10 Sorgulama Ayrıntıları

Veri tabanlarımızın anlık Transaction bazlı  detayları

Redgate Monitör 8 ürünü Ücretli bir araç olduğunu ama kritik verilerinizin durumlarına göz önüne alındığı zaman bence bir kere daha düşünülmesi gereken ve bu konuda ciddi yatırım yapan bir şirket ürünü olarak ön plana çıkmaktadır.

Faydalı olması dileğiyle

Bu makalede, sonicwall UTM cihazlarındaki core(çekirdek) monitör etme araçları ve yüksek core 0 kullanım sorunlarının nasıl giderileceği açıklanmaktadır.

Yüksek Core 0 kullanımına bağlı olarak web ara yüzünde işlem yaparken gecikme , donma gibi sorunlar olabilir. Sonicwall UTM cihazı üzerinde varsayılan olarak kapalı olan servislerin ve Raporlama araçlarının aktif edilmesi ve kullanılmayan NAT ,Access Rule, VPN ,FQDN, İnterface ve bazı servisler için loglama süresinin kısa olması yüksek core 0 kullanımına sebep olacaktır.

Sonicwall Core Monitor Araçları

Multi-Core Monitor

Multi-Core monitor sonicwall güvenlik cihazlarının çekirdeklerinin kullanımına ilişkin dinamik olarak güncellenen istatistikleri görüntüler. Core 0 control plane'i(kontrol düzlemi) ele alır. Control plane, sonicOS UI için tüm web sunucusu isteklerini, FTP ve VoIP kontrol bağlantıları gibi fonksiyonları işler. Core 0 kullanımı multi-core monitörde yeşil olarak görüntülenir ,kalan çekirdekler data plane(veri düzlemini) idare eder. İşlemci esnekliğini en üst düzeye çıkarmak için işlevler belirli çekirdeklere atanmamıştır; bunun yerine tüm çekirdekler tüm data plane görevlerini işleyebilir. Bellek tüm çekirdeklerde paylaşılır. Çekirdek sayısı cihazın modeline göre değişir. control plane kullanımı yeşil renkte ve data plane çekirdekleri mavi renkte görüntülenir.

NOT: Sonicwall web yönetim arayüzüne göz atarken ve değişiklikler uygularken control plane çekirdeklerindeki yüksek kullanım normaldir. Tüm web yönetimi istekleri, control plane çekirdekleri tarafından işlenir ve diğer çekirdekleri etkilemez. Trafik yönetimi ve diğer kritik, performans odaklı sistem görevleri her zaman programlayıcı tarafından önceliklendirilir ve web yönetim kullanımı tarafından hiçbir zaman etkilenmez.

Multi-Core Monitor Nasıl Görüntülenir?

-Dashboard | Multi-Core Monitor bölümünden görüntülenebilir.

System | Diagnostics sayfasında diagnostic tool bölümünden de "multi-core monitor" seçilerek görüntülenebilir. Her iki grafikte aynı verileri göstermektedir.

Sisteminiz high availability için yapılandırılmış ise hem birincil hem de ikincil güvenlik duvarları için çekirdekler görüntülenir.  İki monitörü yan yana görüntülemek için ilk monitörün başlığındaki üçgen ikonu tıklanır.

Aşağıdaki gibi grafikler yan yana gösterilecektir.

Core Monitor

Core monitör, sonicwall güvenlik cihazlarında belirtilen tek bir çekirdeğin kullanımıyla ilgili dinamik olarak güncellenen istatistikleri gösterir. "View Style", çekirdek kullanımını gözden geçirmek için gösterilebilecek geniş zaman aralığını sunar. System / Diagnostics sayfasında diagnostic tool bölümünden "core monitor" seçilerek görüntülenebilir. "View Core" görüntülenmek istenen çekirdeği seçmek için kullanılır.

Core 0 Process Monitor

Core 0 process monitor, çekirdek 0'daki bireysel sistem süreçlerini, bunların CPU kullanımını ve sistem zamanlarını gösterir. System / Diagnostics sayfasında diagnostic tool bölümünden "core 0 process monitor" seçilerek görüntülenebilir.

Core 0 Yüksek Kullanımı İle İlgili Sorunlar Nasıl Giderilir?

Tüm Sonicwall UTM cihazları çoklu CPU çekirdeğine sahipken, Core 0 diğer çekirdeklere verilemeyen belirli trafik akışlarını ele almaktan sorumludur.

Diğer tüm çekirdekler data plane(veri düzlemi) olarak adlandırılırken core 0 control plane(kontrol düzlemi) olarak adlandırılır. Kontrol düzleminde yüksek kullanım birçok şeyin göstergesi olabilir, sonicwall ara yüzü üzerinde yavaşlama, donma sorunlarına sebep olabilir.

Sürekli olarak yüksek Core 0 kullanımı tespit edilirse, aşağıdaki adımların izlenmesi önerilir. Normal CPU kullanımı olan cihazlarda bile, gelecekteki sorunları önleyebilecek en iyi uygula adımlarını bu makalede bulabilirsiniz.

Aşağıdaki adımlar herhangi bir sırayla takip edilebilir, eğer yüksek core 0 kullanımı yaşanıyorsa, her adımı uygulamak ve daha sonra durumu izlemek için 1-3 dakika kadar beklenmek gerekebilir.

Uygulanacak Adımlar:

1.AppFlow devre dışı bırakılır.

AppFlow / Flow Reporting | Settings sayfasına gidilir ve aşağıdaki seçeneklerin tik işareti kaldırılır ve Accept butonu tıklanır.

•             Enable Aggregate AppFlow Report Data Collection,

•             Enable Real-Time Data Collection,

•             Enable AppFlow To Local Collector

NOT: AppFlow, gelişmiş bir izleme aracıdır. Bu araç kullanılacaksa yukarıdaki adımın atlanması gerekir.

2.Tüm etkin olmayan IPSec VPN kuralları kaldırılır.

3.Firewall / App Rules sayfasında Global Log Redundancy Filter (Seconds) 60 saniye olarak ayarlanır.

Bu süre 60 saniyeden daha fazla olacak şekilde ayarlanabilir. Ancak daha düşük ayarlanması yüksek core 0 kullanımına sebep olacaktır.

4.Security Services / Anti-Spyware sayfasına gidilir Low Danger Level Spyware 60 saniye veya daha fazla olacak şekilde ayarlanır ve accept butonu tıklanarak kaydedilir.

5.Log / Name Resolution sayfasına gidilir ve Name Resolution Method "none" olarak seçilir ve accept butonu tıklanarak kaydedilir.

6.Kullanılmayan FQDN Address Object Kaldırılır

Network / Address Objects sayfasına gidilir. FQDN türü ile tanımlanmış address object’ ler bulunur. Bunlar aktif kullanımda değilse, silinir.

DİKKAT: FQDN address object, sonicwall UTM cihazının sürekli olarak DNS girişini yenilemesini ve bu bilgileri depolamasını gerektirir. Kullanımdaki daha fazla FQDN adres nesnesi, sonicwall tarafından üretilen ve depolanan daha fazla trafiktir.

7.Bağlantısı Olmayan WAN Interface Kaldırılır

Network / Interfaces sayfasına gidilir. Durum alanı için bağlantı "No Link" olan ve WAN olarak belirlenmiş herhangi bir interface var ise Unassigned duruma getirilir.

8.Kullanılmayan NAT Kuralları Silinir

Network / NAT Policies sayfasına gidilir.  Radyo düğmesi "custom" olarak değiştirilir. Listelenen NAT kurallarından kullanılmayanlar silinir.

9.Kullanılmayan Access Rule Silinir

Firewall / Access Rules sayfasına gidilir. Gereksiz erişim kuralları varsa silinir. Tek bir kuralda birleştirilebilecek access rule varsa bunlar birleştirilir.

10.RFC 793 ve RFC 1122 ile TCP Uyumluluğunu Devre Dışı Bırakma

NOT: Bu seçenek sadece belirli firmware sürümlerinde kullanılabilir.

Firewall Settings / Flood Protection sayfasına gidilir. "Enforce strict TCP compliance with RFC 793 and RFC 1122" için onay kutusu işareti kaldırılır ve accept butonu tıklanır.

Makalemin sonuna geldim. Umarım faydalı bir makale olmuştur. Bir sonraki makalemde görüşmek üzere.

Bugün sizlere benimde çok beğendiğim NGINX http Sunucusunu tanıtacağım ve kuracağım. Nginx ilk olarak Rus bir bilişimci tarafından mail.ru alt yapısı için tasarlanıyor ve zamanla genel olarak kullanıma açılarak birçok platformda çalışmaya başlıyor. Yapı olarak yüksek trafiklerde muadillerine oranla daha iyi olduğu gözlemlenen bu üründe yük dengeleme, vekil sunucu, sanal sunucu gibi özellikler kullanabiliyorsunuz. Şu an E-Devlet alt yapısında aktif olarak bu http sunucusunu biz Pardus üzerinde kullanacağız.

Daha önce Pardus 17.3 Sunucu sürümünün kurulumuna değinmiştik. Aşağıdaki adresten Pardus sunucu kurulumuna erişebilirsiniz.

https://www.cozumpark.com/blogs/linux_unix/archive/2018/09/02/pardus-17-3-kurulumu.aspx

Şimdi Nginx kurulumuna başlayabiliriz.

Öncelikli olarak işletim sistemimizi bir güncelleyeceğiz. “sudo apt-get update“ ve “ sudo apt-get upgrade“ komutlarını ayrı ayrı çalıştırarak depomuzu güncelliyoruz.

Kurulumda anlattığımız gibi “ depo.pardus.org.tr “ üzerinden güncellememiz olacak.

İşletim sistemiz güncellemesi bitince “ sudo apt-get install nginx “ komutu veriyoruz ve kurulumu başlatıyoruz

. İşlem onayı isteyecek “ E “ harfine basınca otomatik devam edecek.

Şimdi nginx http servisimizi aktif hale getirelim. “sudo systemctl enable nginx “ komutunu uyguluyoruz.

Servis başarılı bir şekilde aktif oldu.

Pardus sunucumun IP Adresini tarayıcıya yazarak çalıştığını kontrol ediyorum. Gördüğünüz gibi hiçbir zahmet çekmeden kurduk ve çalıştırdık.

Bilinmesi gereken başlıca komutlar.

sudo systemctl enable nginx ( http servisini aktif eder ve başlangıçta otomatik başlatır )

sudo systemctl disable nginx ( http servisini pasif eder ve tamamen kapatır )

sudo systemctl restart nginx ( http servisini yeniden başlatır )

sudo systemctl stop nginx ( http servisini durdurur )

sudo systemctl start nginx ( http servisini başlatır )

sudo systemctl status nginx ( http servisinin durumunu gösterir )

Bununla nginx üzerinde standart bir kurulumda web sayfalarınız için dizin “ /var/www/html “ altında bulunmaktadır. Buraya atacağınız web dosyaları otomatik olarak yayınlanmaya başlar. Diğer makalelerimizde görüşmek üzere.

Buğra Parlayan

Geçtiğimiz günlerde Berlin'de gerçekleşen OpenStack Summit'de, Canonical Ltd. Kurucusu ve CEO'su Mark Shuttleworth tarafından, Ubuntu 18.04 LTS (Long Term support) sürümünün destek süresinin 5 yıldan 10 yıla uzatıldığının duyurusunda bulunmuştur. Bu haber uzun soluklu desteğin olmasıyla iş sürekliğini ve devamlılığı açısından büyük bir önem taşımaktadır. Açık kaynak dünyasında uzun soluklu destekle beraber iş dünyasında Ubuntu kullanımı daha da çok yaygınlaşacaktır. 10 yılı aşkın süredir aktif ve geliştirilen bir Linux dağıtımı olan Ubuntu 14 yıldır, açık kaynak ve Linux dünyasına birçok yenilik getirmiş ve destek olmuştur.

Ubuntu Server 18.04 LTS Sistem Gereksinimleri

https://help.ubuntu.com/lts/serverguide/preparing-to-install.html

Ubuntu Server 18.04 LTS kullanımı için 64bit işlemci mimarisinin bir üyesine sahip olmanız gerekmektedir.

Geçtiğimiz yıllarda Ubuntu 32bit işlemci mimarisine olan desteğini çekmiştir.

https://www.ubuntu.com/#download sekmesinden 18.04 LTS’i seçerek amd64 iso dosyası indire bilirsiniz.

https://www.ubuntu.com/download/server/thank-you?version=18.04.1&architecture=amd64

ISO dosyası indikten sonra gerçek ya da sanal makine üzerinde kurulum adımlarına geçilebiliniz.

Kurulum:

Karşımıza kurulum dil ayarları gelmektedir. İngilizce kuruluma devam etmek için Enter’a basınız.

Klavye yapılandırma ekranında İngilizce A.B.D seçeneğini kabul ediyorsanız Done Enter’a basınız.

Eğer Türkçe klavye kullanmak istiyorsanız Tab tuşu ve yön tuşlarıyla Turkish seçerek Done Enter’a basınız.

Ubuntu Clouds, Cluster ve Internet of things IoT kurulum seçenekleri de bulunmaktadır. Hızı Kurulum için Install Ubuntu’yu seçip Enter’a basınız.

DHCP üzerinden otomatik IP alarak yapılandırmak için Done Enter’a basınız.

Eğer kendi ağ topolojinize göre elle düzenlemek istiyorsanız ilgili yapılandırma ayarlarını girerek kaydediniz.

Ağ topolojinizde bir proxy kullanıyorsanız gerekli yapılandırmayı yaparak, kullanmıyorsanız Done Enter’a basınız.

Ön tanımlı Ubuntu archive mirror yapılandırması için Done Enter’a basınız.

Dosya sistemi yapılandırması için eğer otomatik olarak tüm diskin kullanılmasını istiyorsanız Done Enter’a basınız.

Kurulum yapılması istediğiniz diski seçerek Enter’a basınız.

Otomatik olarak yapılandıran dosya sistemi seçimlerini kabul etmek için Done Enter’a basınız.

Seçilen disk üzerinde ki verilerin silineceği uyarı erkanında, kurulumun diğer adımına kabul ederek geçmek için Continue Enter’a basınız.

Yetkili kullanıcı tanımla işlemini yapılandırarak Done Enter’a basınız.

Eğer özel bir yapılandırmanın kurulmasını istiyorsanız ilgili seçeneği seçip gerekli işlemleri yapabilirsiniz. Herhangi bir seçim yapmak istemiyorsanız Done Enter’a basınız.

Tüm yapılandırmalardan sonra kurulum tamamlandı. Kurulum sonrası ilk sistem açılışı için Reboot Now’ı seçerek Enter’a basınız.

Kurulum aracını (dvd, usb veya iso) çıkartıp sistemin yeniden başlatılması için Enter’a basınız.

Kurulum sırasında belirtiğiniz kullanıcı bilgileriyle sisteme giriş yapabilirsiniz.

Sisteminizin gerekli güncellemelerini sudo apt update belirtiğiniz kullanıcı parolasını girip ve sonrasında sudo apt upgrade komutları yardımıyla yapabilirsiniz.

Sisteminize ssh servisi üzerinden erişim sağlamak için ilgili servisi başlatmanız gerekmektedir. Servis durum kontrolü için sudo systemctl status ssh.service kullanabilirsiniz.

Eğer ssh servisi çalışmıyorsa ve sistem önyükleme süresinde etkinleştirilmemiş ise;

sudo systemctl enable ssh.service ile ssh servisi sistem önyükleme süresinde etkinleştirilir.

sudo systemctl start ssh.service ile ssh servisi başlatılır.

sudo systemctl status ssh.service ile ssh servis durum bilgileri görüntülenebilir.

Sisteminize ssh servisi üzerinden erişim sağlayabilirsiniz.

Makalemin sonuna geldik, umarım faydalı bir makale olmuştur. Bir sonraki makalemde görüşmek üzere

Sun Microsystems tarafından geliştirilmeye başlanılan ve sonra Oracle ailesine dahil olan Solaris her geçen gün daha da gelişmeye ve işletim sistemleri dünyasında yaygınlaşmaya devam etmektedir. Unix işletim sistemi ailesinin en çok bilinen üyelerinden biri olan Solaris, Bankacılık, Finans, Kamu, Savunma Sanayi, Telekomünikasyon ve benzeri birçok sektörde aktif rol almaktadır.  Ticari açıdan önemli bir uzmanlık alanı oluşturan Solaris her geçen gün daha da önem kazanmaktadır.

Oracle Solaris 11.4 Sistem Gereksinimleri

https://docs.oracle.com/cd/E37838_01/html/E60973/glmru.html

Oracle Solaris 11.4 kullanımı için 64bit işlemci mimarisinin bir üyesine sahip olmanız gerekmektedir.

Geçtiğimiz yıllarda Oracle 32bit işlemci mimarisine olan desteğini çekmiştir.

https://www.oracle.com/technetwork/server-storage/solaris11/downloads/install-2245079.html

x86_64 bit Kurulum için gerekli olan ISO dosyasını indirebilmek için Oracle hesabınız olması gerekmektedir. Eğer yok ise ücretsiz bir profil oluşturabilirsiniz. Gerekli kullanıcı tanım işlemleri yapıldıktan sonra ya da Oracle Account ile giriş yapıldıktan sonra "x86 Text Installer" indirebilirsiniz.

ISO dosyası indikten sonra gerçek ya da sanal makine üzerinde kurulum adımlarına geçilebilir.

Kurulum:

Klavye yapılandırma ekranında A.B.D. İngilizce seçeneğini kabul ediyorsanız Enter’a basınız.

Eğer Türkçe klavye kullanmak istiyorsanız 25 Turkish' i seçerek Enter’ a basınız.

Karşımıza kurulum dil ayarları gelmektedir. İngilizce kuruluma devam etmek için Enter’ a basınız.

Karşımıza Oracle Solaris kurulum menüsü gelmektedir. Kuruluma devam etmek için 1’i seçip Enter’ a basınız.

Kurulumun bir sonra ki adımına devam etmek için F2 tuşuna basınız.

Kuruluma yerel diskleri kullanarak devam etmek için F2 tuşuna basınız.

Kurulumun yapılmasını istediğiniz diski seçerek F2 tuşuna basınız.

Dosya sistemi yapılandırması için eğer otomatik olarak tüm diskin kullanılmasını istiyorsanız F2 tuşuna basınız.

Bilgisayar adını belirterek F2 tuşuna basınız.

Yapılandırmak istediğiniz kablolu ağ bağdaştırıcısını seçerek F2 tuşuna basınız.

DHCP üzerinden otomatik IP alarak yapılandırmak için DHCP’ i seçerek F2 tuşuna basınız.

Eğer kendi ağ topolojinize göre elle düzenlemek istiyorsanız ilgili yapılandırma ayarlarını girerek F2 tuşuna basınız.

DNS yapılandırması için F2 tuşuna basınız.

DNS Bilgilerini girdikten sonra devam etmek için F2 tuşuna basınız.

Giriş yapmadan sonra ki adımına devam etmek için F2 tuşuna basınız.

Eğer alternatif bir hizmetin yapılandırmasını istiyorsanız ilgili seçeneği seçip gerekli işlemleri yapabilirsiniz. Herhangi bir seçim yapmak istemiyorsanız None seçerek F2 tuşuna basınız.

Saat dilimi yapılandırmasını Türkiye olarak belirlemek için Europe' u seçerek F2 tuşuna basınız.

Yön tuşları yardımıyla Turkey seçerek F2 tuşuna basınız.

Bir sonraki adıma geçmek için F2 tuşuna basınız.

Yapılandırma dil ayarlarını İngilizce olarak seçmek için English' i seçerek F2 tuşuna basınız.

Dil ayarını kabul edip bir sonraki adıma geçmek için F2 tuşuna basınız.

Geçerli tarih düzenlemelerini kontrol ederek F2 tuşuna basınız.

Türkçe klavye kullanmak istiyorsanız TurkishQ seçerek F2 tuşuna basınız.

Kullanıcı tanımla ekranında root parola belirleme ve kullanıcı tanımı yapılandırılmaktadır. Root direk loginlere güvenlik politikası nedeniyle kapalıdır. Parola politikası nedeniyle en az 6 karakterden oluşan ve içerisinde en az 1 karakter harf barındırma zorunluluğu bulunmaktadır. Kullanıcı tanımla işlemini yapılandırarak F2 tuşuna basınız.

My Oracle Support bilgilerinizi kullanarak güvenlik ve güvenlik güncellemeleri hakkında bildirimleri yapılandırabilirsiniz.  Bir sonraki adıma geçmek için F2 tuşuna basınız.

Kurulum özeti ekranında yapılandırma ayarlarını gözden geçirebilirsiniz. Eğer herhangi bir değişiklik yapmak isterseniz F3 tuşuna basarak ilgili adıma ya da adımlara dönebilirsiniz. Kuruluma devam etmek için F2 tuşuna basınız.

Tüm yapılandırmalardan sonra kurulum tamamlandı. Kurulum sonrası ilk sistem açılışı için F8 tuşuna basınız.

İlk sistem açılış Grub ekranında hızlı giriş için Enter'a basınız.

Kurulum sırasında belirtiğiniz kullanıcı bilgileriyle sisteme giriş yapabilirsiniz.

Sisteminizde kurulu olan paketleri güncellemek için sudo pkg update ve belirtiğiniz kullanıcı parolasını girerek yapabilirsiniz.

Sisteminize ssh servisi üzerinden erişim sağlamak için ilgili servisi başlatmanız gerekmektedir. Servis durum kontrolü için svcs ssh komutunu kullanabilirsiniz.

Eğer ssh servisi çalışmıyorsa ve sistem önyükleme süresinde etkinleştirilmemiş ise;

sudo svcadm enable ssh ile ssh servisi sistem önyükleme süresinde etkinleştirilir ve başlatılır.

svcs ssh ile ssh servis durum bilgileri görüntülenebilir.

Sisteminize ssh servisi üzerinden erişim sağlayabilirsiniz.

Makalemin sonuna geldik umarım faydalı bir makale olmuştur.

Günümüzde artık donanımsal olarak sistemler stabil çalışır duruma geldi. İşletim sistemleri de buna entegre olarak ara sıra ortaya çıkan durumlar haricinde sorunsuz çalışmakta diyebiliriz. Bunları olumlu gelişme olarak bir yana alırsak, teknolojinin artık her alanda yaygınlaşması ile birlikte en büyük sorun ve maliyetlerin başını güvenlik kavramı çekmekte.

Kurumlar sistemlerinde Firewall, Antivirus yazılımı, Güncel sistemler kullanmak gibi bir çok doneye sahip olarak güvenlik sorunlarının riskini düşürmüş olsa da yine burada karşımıza en zayıf halka olarak son kullanıcı çıkmakta.

Son kullanıcıya günümüzde sıkça rastlanan yöntem olan, oltalama yöntemi ile saldırılar olmakta. Burada mail sunucu tarafında alınacak aksiyonların hayata geçmesi önemli. Bu aksiyonları almamıza rağmen nadiren de olsa sistemler oltalama ve kimlik avı maillerini kullanıcıya ulaştırabilmekte. Dünya genelinde bu konuda başarılı olup çok sayıda kişi ve kuruluştan para aldıkları da göz önünde olan bir durum. Kripto paralarla birlikte bu saldırganların yakalanması zorlaşmış bir durum almaktadır.

Geniş bir girişten sonra makalemizin konusu olan kimlik avına el atacağız. Kimlik avı aslında sahip veya üyesi olunmayan domain üzerinde o domainin bir üyesiymişçesine mail atma yöntemidir.

Örnek olarak, kimlik avında sizi hedefleyen bir kişi veya grup, banka hesap bilgilerinizi ele geçirmek amacıyla, bankanızdan geliyormuş gibi görünen bir e-postayı size gönderebilir.

Biz Ofis 365 sistemler üzerinde buna nasıl çare buluruz, bunu ele alıyor olacağız. Ofis 365 üzerinde mevcut bir güvenlik yapısı var. Bunu daha katı hale getirmek için ATP ismi verilen Advanced Threat Protection ürünün alarak sistemi daha güvenli hale getirmek mümkün. Biz bu ürünü almadan önceden ne yapıyorduk ve şimdi ne yapmamız gerekir noktasını ele alacağız. Yakın zamanda çıkan Kimlik Avı Engelleme hizmetinden önce ben bir kural yardımı ile kimlik avı dolandırıcılığının önüne geçiyordum. Bu kuralı fikir oluşturması için görelim. Yönetim KonsolumuzdanExchange ekranına girelim.

Açılan ekranda Posta Akışı menüsünden Kurallar sekmesine gelelim.

Aşağıda kuruluş dışından kuruluşuma atılan maillerde, domain adı benim kuruluşumun domani ise bu maili engelle ve bir kopyasını sistem yöneticisine gönder şeklinde bir kural var. Ben yapımı Kimlik Avı devreye girmeden bu şekilde koruyordum. Ofis 365 tarafında zaten önerilen yöntemde buydu.

Sonucun başarılı olduğunu söylemek tüm mailleri kestiğini söylemek mümkün. Şimdi ise bu özelliği Ofis 365 Güvenlik Konsoluna gelen yenilikle yapıyor olacağız. Öncelikle bu işlem için Yönetim konsolundan Yönetim Merkezleri menüsü altından Güvenlik& Uyumluluk ekranına girelim.

Açılan ekranımızdan Tehdit Yönetimi menüsü altından İlke linkine tıklayalım.

Bu ekranımızda güvenlik ile ilgili olarak bir çok ayarı yapabiliriz. Biz makalemizin konusu olan ATP Kimlik Avı kısmına yoğunlaşacağız. Buradaki işlemleri yapabilmek için Atp Kimlik Avı Koruma ikonuna tıklayalım.

Tanımlanmış bir ilkemiz olmadığı için +Oluştur butonuna tıklayalım.

Burada oluşturacağımız filtre için bir isim ve açıklama girerek İleri butonuna tıklayalım.

Bu filtremiz için bir koşul belirlememiz gerekmekte. +Koşul ekle butonuna tıklayalım.

Burada belirli kişi veya grupları kurala dahil edebilir veya kural dışı tutabiliriz. Biz tüm domain yapımıza gelecek olan kimlik avı maillerini engellemek istediğimiz için Etki alanı şunlardan herhangi biriyse: olan koşulu seçelim.

Bu ekranımızda bir veya birden fazla domainimiz var ise ve bu filtreden etkilenmesini istediğimiz belli başlı domainler var ise bunları seçmemiz gerekiyor. Seçin butonuna tıklayalım.

Açılan ekranda gerekli eklemeleri yapabilmek için +Ekle butonuna tıklayalım.

Ben bütün yapımı korumak istediğim için tüm domainleri seçiyorum ve Ekle butonuna tıklıyorum.

Domainlerimiz ekranımıza eklendiğine göre Bitti butonu ile bu kısmı tamamlayabiliriz.

Bir önceki ekranımıza geri geldik. Koşul eklendi, Domainler seçildi İleri butonu ile sonraki adıma geçelim.

Oluşturulan ilke ile ilgili bir özet ekranı geldi. Bu ilkeyi oluştur butonuna tıklayarak adımı tamamlayalım.

İlkemiz oluştu ve aktif durumda.

İlke üzerine tıklayarak detayları görelim. İlke üzerinde extra ayarlar yapacaksanız düzenle linklerine tıklayarak kuralı biraz daha katı hale getirebilir, domain ekleyebilir kaldırabilirsiniz.

Bu işlemle ilgili olarak dönen aksiyonları raporlama imkanına sahibiz. Tehdit yönetimi ekranında Pano menüsüne girdiğimizde Kimlik Avı Kampanyası tarafından hedeflenen… kısmına tıklayalım.

Aşağıdaki gibi 3 nolu pencerede kimlik avı ile mail gelen kullanıcılarım, bu maillerin adetleri gibi göstergeler bulunmakta. Bunların üzerine tıklayınca detay vermekte. Ancak bu rapor makalemin başındaki kural sayesinde oluşmakta.

Biz oluşturduğumuz ilke için oluşacak olan rapora Tehdit Yönetimi menüsü altında yer alan inceleme başlığından tıkladığımızda açılan ekrandan Karantina ikonuna tıklayarak erişim sağlayabiliriz.

Belirlenen kriterde rapor ekranımızda bize sunulacaktır. Ben makalemi canlı ortam üzerinden yazdığım için bazı kısımları siyah boya ile boyamak durumunda kaldım.

Bir başka makalede görüşmek dileğiyle.

Bir süredir TUBITAK tarafından geliştirilen işletim sistemimiz PARDUS ile ilgili deneyimlerimizi ve kurulum senaryolarını sizlerle paylaşıyoruz. Bu yazımızda Debian alt yapısı ile TUBITAK tarafından bize sunulan depolar sayesinde esnek bir şekilde bir çok işlemi yapabileceğiniz PARDUS işletim sisteminin göç adımlarını ve karşılaşabileceğimiz zorlukların üstesinden nasıl geleceğimize dair bilgiler edineceğiz.

Öncelikle siz IT profesyonellerine belirtmeliyiz ki PARDUS her geçen gün gelişen bir işletim sistemi. Bu göç esnasından yıllarca Microsoft ailesine bağlı ürünlere olan aşinalığımız ve el alışkanlıkları bizim bazı dinamiklerimizi değiştirecek ve deyim yerindeyse birçoğumuz tüm bildiklerini unutarak her şeyi tekrar öğrenmek zorunda kalacak. Bunun sebebi Microsoft ürünlerinde hemen hemen bütün kritik işlemleri ara yüz ile yaparken, PARDUS tarafında komutlar ile çalışmamız olacak. İlk zamanlar bu bize vakit kaybı olarak görünse de zamanla işlerin aslında daha hızlı ilerlediği görülecek ve yapabileceklerimizin aslında ne kadar çok olduğu ortaya çıkacak.

Diğer bir husus ise PARDUS göçü aslında başlı başına bir proje ve bu demek oluyor ki biz işletim sistemini öğrenirken ucundan kıyısından Proje Yönetimini de öğreneceğiz. Geçiş için öncelikle bir test ortamı kurup bu test ortamında atayacağımız personeller ile çalışmalar yapacağız. Projemiz belki üç belki de on iki ay sürecek. Bu süreçte swot analizlerimiz olacak. Bu analizlere bağlı olarak güçlü olduğumuz ya da güçsüz olduğumuz noktaları belirleyerek göç sırasında karşımıza çıkacak öngördüğümüz yada öngörmediğimiz durumları bileceğiz. Niteliksel ve Niceliksel Risk analizlerimizi yaparak bu risklere karşı uygulayacağımız stratejilerimizi planlayacağız.

Artık yavaş yavaş PARDUS Göçünde hangi adımlara ve hangi soruları soracağımıza odaklanabiliriz.

Projenin Planı;

Öncelikle bir plana ihtiyacımız var. Bu plan ilgili faaliyetlerin nasıl yürütüleceği, nasıl izlenip kontrol edileceği ve nasıl bitirileceği konusunda bilgileri içermeli, bununla birlikte bir zaman çizelgesine sahip olmalı ve kullanılacak ekipmanların listesine sahip olmalı. Bu sayede attığımız her adım bir kurala uygun olarak hareket ederek bize sonuca ulaştıracaktır.

Proje Faaliyetlerin Sıralanması;

Planlama işleminin bitmesine müteakip icra edilecek faaliyetlerin sıralanması gerekmektedir. Bu faaliyetler sonucunda edindiğimiz bilgiler bizim plana sadık kalmamızı sağlayacak aynı zamanda hedefe ulaşmamızı sağlayacaktır. Peki, nedir bu faaliyetler?

·         Hali hazırda kullanılan işletim sisteminin durumu ve üzerinde hangi uygulamaların çalıştığının incelenmesi

·         Kurum yada kuruluşa özel uygulamaların ( ERP , CRM vb. ) hangi platformda çalıştığının incelenmesi

·         Fiziki kaynaklardan yazıcıların, tarayıcıların vb. ağ çıktı aygıtlarının uyumluluğunun belirlenmesi

·         API ya da vb. tekniklerle entegre olan yapılardaki uyumluluk ya da uyumsuzlukların belirlenmesi

·         Son kullanıcıların kendi düzenlerini kurmalarından dolayı yaptığı rutin çalışmaların belirlenmesi

·         Sunucu tarafının incelenmesi ve hangi uygulamaların sunucularda çalıştığının belirlenmesi

·         Merkezi uygulamaların ( Posta , Veri tabanı , file server , fax server , wsus vb. ) listesinin çıkartılması ve alternatiflerin belirlenmesi

·         LDAP için incelemeler

·         E-IMZA kullanımı var ise ilgili denetimler

·         Tüm uygulamaların performans tablolarının incelenmesi

·         Ortak uygulamaların ( pdf , Office vb. ) belirlenmesi ve alternatiflerinin seçimi

·         Verilerin nasıl aktarılacağı

SWOT Analizi;

Swot analizi bir projede bizim güçlü ve zayıf yönlerimizi belirleyen çıktıların toplamıdır. Bu analiz sayesinde projemizin başlangıç öncesi durumunu görecek ve fikirler edineceğiz. Örneğin kurum ya da kuruluşunuzda kullandığınız WEB tarayıcıda çalışan uygulamalar bizim güçlü yönlerimizi, masaüstü uygularımız ise ( JAVA hariç ) zayıf olan yönlerimizi belirleyecek.

Niteliksel ve Niceliksel Risklerin Belirlenmesi;

Niteliksel Riskler, tanımlanmış risklerin gerçekleşme olasılığının ve etki gücünün değerlendirildiği süreçtir ve karşılaşabileceğimiz aksaklıkları gösterir. Örneğin dizüstü bilgisayarda olabilecek ekran kartı uyumsuzlukları buna bir örnektir ve etki gücü bize zaman kaybı oluşturur. Bununla birlikte kullanıcıların göstereceği dirençte niteliksel risklere örnek olarak gösterilebilir. Niceliksel riskler ise tanımlanan risklerin proje üzerindeki etkisini belirler. Niceliksel Risk Analizi ile özellikle tehdit derecesi yüksek olan risklerin projenin süresini ve maliyetini nasıl etkileyeceği anlatılır. Örneğin Nitelik olarak bize emek harcatan bir ekran kartı niceliksel olarak vakit kaybettirir. İki riskin ortalaması ise bize bu iş sürecinde matematiksel değerleri çıkartır. Örneğin kurulumların ne kadar gün süreceği gibi.

Test Ortamının Sağlanması;

PARDUS göçünün planlanması ve ilgili analizlerin yapılması öncelikli olarak teorik ve kâğıt üzerinde bir durumdur. Bunu fiziki bir şekle sokmak için analizleri yapılan tüm süreçlerin test ortamında görülmesi yani fizibilitesi gerekir. Farklı bir değişle son kullanıcıya göre uyarlanmış bir işletim sisteminin hazırlanması, bu hazırlanan sisteminin ldap üzerine dâhil edilmesi ve kurum kuruluşta kullanılan programların çalışabilirliği bununla birlikte performansların raporlanması göçün sonucunu doğrudan doğruya etkiler. Test ortamları aynı zamanda biz IT profesyonelleri için deneme tahtasıdır ve burada elimizdeki tüm imkânları test etme olanağı sağlar. Bu testler sonucunda kuracağımız işletim sisteminin bir modeli oluşur.

Fizibilite Raporu;

Fizibilite raporu geçiş öncesi tüm işlemlerin son ayağıdır ve PARDUS göçünün yüzdesel olarak olabilirliğini gösterir. Rapor sonucu bize hangi uygulamaları kullandığımızı, hangi uygulamaların bu göçe uygun olduğunu ya da hangilerinin olmayacağını eğer olmayacaksa ve alternatifsizse nedenlerini kesin ifadeler ile açıklar.

Ön Personel Eğitimleri;

Tüm süreçlerin başarı ile geçilmesinden sonra eğitimlere başlanır. PARDUS eğitimi iki kısımdan oluşur.

·         IT Personelinin Eğitimi; Bu eğitimde PARDUS işletim sistemi tüm ayrıntıları ile anlatılır ve yaşanmış tecrübeler ile örneklendirilir. Yaşanabilecek krizlerde ( işletim sistemi çökmesi gibi ) neler yapılacağı kurgulanır. Felaket senaryoları ve yapılacaklar listesi hazırlanır.

·         Son Kullanıcının Eğitimi; Bu eğitimde son kullanıcıya giriş seviyesi bir eğitim verilir ve eğitimde PARDUS ara yüzü ile birlikte Libreoffice uygulaması gibi içerikler anlatılır. Unutmayın ki her kullanıcının bilgisayar bilgisi farklıdır ve eğitim zamanının tatminkâr olması gerekir. Office uygulamalarını ( özellikle excel ) kullanan kişiler için özel bir eğitim verilmelidir.

Göç Sürecinin Başlatılması;

Tüm testlerin ve ön eğitimlerin yapılmasından sonra en kolay geçebilecek birimler belirlenir. Süreç kolaydan zora doğru devam eder. Bu sayede öngörülmeyen aksaklıkların hissettirilmeden giderilmesi sağlanır. Projenin sıkışmaması için planda belirtilen zaman çizelgesine uygun olarak birim birim entegrasyon sağlanır. Yapı ilk olarak hybrid olarak çalışmalıdır. Örneğin Active Directory kullanıyorsanız aynı zamanda PARDUS için bir ldap da kullanmanız gerekir.

Sunucuların Kurulması;

Biz IT Profesyonelleri olarak iş yükümüzü alan yegâne destekçilerimiz elbette sunucular. Yapımızda bulunan ldap , dosya sunucuları , yazıcı sunucuları yada güncelleme sunucularının öncelikli olarak göç edilmesi gerekmektedir. Çünkü kuracağımız son kullanıcı bilgisayarları tekrar tekrar ayarlanmaması için bir merkeze bağlanması ve bu merkezden yönetilmesi önem arz eder. Mümkün mertebe tüm sunucuların geçilmesi, bilgilerin aktarılması ve yetkilerin ayarlanmasına müteakip son kullanıcı kurulumları başlar.

Son Kullanıcı Kurulumları;

Son kullanıcı tarafında PARDUS işletim sistemi kurulumu bakıldığı zaman en zahmetli iş yüküdür. Çünkü kullanıcılar illaki direnç gösterecek ve yeni programlara alışmada zorlanacaklardır. Bu süreçte iş yükünüzü hafifletmek adına öncelikli olarak eğitimler sonrasında kullanıcıların rahatça erişip bilgi alabilmeleri için mevcut yapınızda çalışan kurumsal dokümantasyon sistemi önem arz eder. Bu sayede soruların tekrar tekrar sorulması önlenir ve bilgiye daha hızlı ulaşılır. Bununla birlikte eski verilerin PARDUS üzerine aktarımı için bir strateji belirlenmesi gerekir.

Merkezi Yönetimler;

Tüm işletim sistemlerinin kontrolü, güncelliğinin sağlanması ve uzaktan desteği gibi hususlarda merkezi yönetimler önemlidir. Uygun bir uygulama ile bağlantılar sağlanmalı işlemler tek bir noktadan yapılmalıdır.

Log Yönetimleri;

Bir problemi çözmenin en kolay yöntemi log kayıtlarının izlenmesi ve incelenmesidir. Gerek problemlerin aşılmasında gerekse adli vakalarda log kayıtları her zaman önemlidir ve yapımıza entegre edilmelidir.

Göç Sırası Eğitimleri;

Göç sırasında mümkünse kısa zamanlı toplu ya da birebir eğitimler önemlidir.

Durum Değerlendirmesi;

Periyodik olarak ( ayda bir ) durum değerlendirmesi yapmak önemlidir. Bu sayede projenin hangi kısmında olunduğu ve projenin durumu incelenebilir.

Projenin Kapatılması;

Her proje gibi göç projesinin de bir ömrü vardır. Plana uygun bir şekilde başarılı yada başarısız olarak proje kapatılır.

PARDUS Projesi göçü tabi ki işin içine girildiğinde daha da dallanıp budaklanacak bir projedir fakat ön tanım olarak yukarıdaki adımların hazırlanması size durum hakkında bilgiler sunar. Bizzat yönettiğim projelerden edindiğim bilgilerin sizlere de yararlı olması dileğiyle.

Buğra Parlayan

Günümüzde mobil teknolojinin artmasına paralel olarak, mobil kullanım oranları hızla yükselmeye başladı. Kompleks olan uygulamaların haricinde bir çok işlem akıllı telefon ve tabletler üzerinden yapılabilir duruma geldi. Mobil uygulama platformları farklı olmasına rağmen firmalar neredeyse her platform için farklı versiyonda mobil uygulama üretir duruma geldi.

Günümüzde teknolojinin sağladığı kolaylıklar, hız, hızlı iletişim zamandan tasarruf gibi artıları bir kenara koyarsak güvenlik gibi bir risk unsura da yayın durumda. Bu makalemizde güvenlik unsurunu ele alarak Ofis 365 mail sistemlerinde, mobil cihaza kurulu olan bir mail hesabını uzaktan silme (Wipe) veya cihazın komple silinmesi durumunu ele alıyor olacağız.

Ofis 365 sisteminde mobil platformu ve MDM (Mobile Device Management) özelliklerini kullanabilmek için ofis 365 platformu üzerinde de gözüktüğü gibi aşağıdaki DNS kayıtlarına sahip olmamız gerekmekte. Bu kayıtları DNS hizmeti aldığımız platform üzerinde tanımlamak durumundayız. Bu ekranımıza yönetim konsolu kısmından Kurulum->Etki Alanları linkinden erişim sağlayabiliriz.

Bu kayıtlara sahipsek mobil cihazlarıma mail tanımlaması yapıp MDM platformunu kullanarak cihaz yönetimi sağlamamız mümkün. Şimdi Telefonumuza bakacak olursak bir mail tanımlı durumda.

Biz bir güvenlik ihlal durumu veya cihazın çalınması, unutulması gibi bir senaryoyu baz alarak cihazı silme veya mail verilerini kaldırma gibi bir test senaryosunu ele alacağız. Bu işlemi üç farklı konsoldan yapabiliriz.

1-Kullanıcı OWA ekranı

2-Admin yönetim ekranı

3- MDM yönetim ekranı

 İlk olarak kullanıcı owa ekranı üzerinden işlemi ele alalım. Bu işlem için kullanıcı owa ekranı açalım.

Açılan ekranımızdan çark simgesine tıklayarak açılan menüden Posta ikonuna tıklayalım.

Açılan ekranda Genel başlığı altında yer alan Mobil Cihazlar linkine tıkladığımızda, mail adresinin tanımlı olduğu mobil cihaz ve cihazın son eşitleme bilgisini görebilmekteyiz.

Bu cihaz üzerindeki verileri silebilmek için Cihaz Düzenleme butonuna tıkladığımızda bize iki seçenek sunulmaktadır. Bunlardan bir tanesi Cihaz üzerindeki mail bilgisinin silinmesi olmakta birlikte ikinci seçeneğimiz ise cihazın içerisindeki tüm verilerin silinme seçeneğidir. Biz test ortamında olduğumuz ve ben aktif olarak kullandığım cihazı makale yazabilmek adına kullandığım için sadece mail verisini siliyor olacağım. Mail verisini silebilmek için Yalnızca bu hesapla ilgili verileri silin seçimini tıklıyorum.

Bu işlemle ilgili gelen onay sorusuna Evet butonuna tıklayarak yanıt veriyorum.

Bu işlemden sonra mobil cihazımın durumu Silme işlemi beklemedeşeklinde değişiyor.

Bu işlemin gerçekleşebilmesi için cihazın internet erişiminin kesin suretle olması gerektiğinin altını çizelim. Cihazın internet erişimi olduğunda ilk eşitlemeye çalışma anında silme işlemi gerçekleşiyor. Silme işleminin durumu aşağıdaki ekranımızda olduğu gibi beliriyor. Cihaz durumu Uzaktan cihaz ilme işlemi başarılışeklinde değişiyor.

Bu işlemden sonra bu ekran bu şekilde bırakılır ise bu cihaza hesap tanımlama işlemi sonrası otomatik olarak silme işlemi sürekli başa saracak ve cihazdaki hesabı silecektir. Bu nedenle cihazımızı bu konsol üzerinden kaldırmamız gerekmektedir.

Bu işlem için cihaz seçili durumdayken – butonuna tıklamamız gerekmektedir. Bu işlem sonrasında cihaz ilgili ekrandan kaldırılacaktır. Bu kaybolan cihazın bulunması gibi durumlarda gerekli olabilir ve kullanılabilir.

Cihaz üzerinde alınan aksiyonla ilgili olarak bize bir bilgilendirme maili geliyor.

Telefon üzerinden durumu kontrol ettiğimizde Exchange mail hesabının uzaktan silme (Wipe) metodu ile kaldırıldığını görebiliyoruz.

Şimdi bu işlemi Yönetici Konsolu üzerinden nasıl yapacağımıza değinelim. Öncelikle ben telefonum üzerine mail hesabımı tekrardan tanımlıyorum. Durum aşağıda olduğu gibi adres tekrar tanımlandı.

Öncelikle Ofis 365 yönetim konsoluna erişim sağlayalım. Yönetim ekranında Yönetim Merkezi başlığı altından Exchange başlığına tıklayalım.

Açılan ekranda Alıcılar linkine tıklayarak açılan ekranda ilgili kullanıcıyı seçelim. Kullanıcıyı seçtikten sonra Ayrıntıları göster linkine tıklayalım.

Açılan ekranda kullanıcının kullanmış olduğu cihaz bilgileri ve detayları yer almakta.

Yine kullanıcı cihazı üzerinde silme işlemi yapabilmek için Cihaz Düzenleme butonuna tıklayarak açılan menüden Yalnızca Hesap İçin Uzaktan Cihaz Silme açılır menüsüne tıklayalım.

Cihazın silme işlemi noktasında gelen uyarıyıTamam ile yanıtlayalım.

Bu işlem sonrasında yine hesabın silindiğini görebiliyoruz.

Silme işleminden sonra yine bir uyarı maili adlığımızı görebiliyoruz.

Cihaz durumuna baktığımızda sürekli bir silme işleminin beklediğini görebiliyoruz. Silme butonuna tıklayarak bu işlemi kapatabiliriz.

Telefonun kaybolması, bulunması gibi durumlarda bu işlem işimize yarayacaktır.

Son olarak ise bu işi MDM konsolundan nasıl yapacağımıza göz atalım. Bu işlem için Admin yönetim Konsolundan Yönetim Merkezi ve sonrasında Güvenlik ve Uyumluluk linkine tıklayalım.

Açılan ekranda Veri Kaybı Önleme başlığı altında yer alan Cihaz Yönetimi linkine tıklayalım.

Açılan ekranda ilgili kullanıcı tıkladığımızda yanda açılan pencereden cihaz veya şirket mail verilerini silme ekranı bizi karşılıyor. Burada ilgili aksiyonu alma imkanına sahibiz.

Umarım yararlı olur bir başka makalede görüşmek dileğiyle.

Geçtiğimiz günlerde CentOS 7.6 1810 sürümü yayınlandı. 10 yılı aşkın süredir aktif ve geliştirilen bir Linux dağıtımı olan CentOS 14 yıldır, açık kaynak ve Linux dünyasına birçok yenilik getirmiş ve destek olmuştur. CentOS Linux dağıtımı, Red Hat Enterprise Linux (RHEL) açık kaynaklarından elde edilen kararlı, öngörülebilir, yönetilebilir ve tekrarlanabilir bir platformdur. Kurumsal sınıfta bir işletim sistemi kararlılığına ihtiyaç duyan kişiler için ideal bir Linux dağıtımıdır.

CentOS Linux 7.6 (1810) Sistem Gereksinimleri

https://wiki.centos.org/About/Product

https://www.centos.org/download/ Minimal ISO’u seçerek CentOS-7-x86_64-Minimal-1810.iso dosyasını istediğiniz bir yansı üzerinden indirebilirsiniz.  

Hızlı kurulum adımına geçmek için Install CentOS 7'i seçerek Enter'a basınız. 

İngilizce kuruluma devam etmek için Continue’a basınız. Eğer farklı bir dil yapılandırmak istiyorsanız ilgili dili seçebilirsiniz.

Kurulumu başlatabilmemiz için "INSTALLATION SUMMARY" erkanında kurulum için gerekli yapılandırmaları tamamlamamız gerekmektedir. Kurulumun en önemli başlığı "SYSTEM" olduğu için isteğe bağlı olarak buradan başlayabilirsiniz.

Dosya sistemi yapılandırması için eğer otomatik olarak tüm diskin kullanılmasını istiyorsanız "Automatically configure partitioning." seçerek Done’a basınız.

Kablolu ağ Ethernet (enp0s3) aktif etmek için anahtarı OFF konumundan ON konumuna getiriniz. DHCP üzerinden otomatik IP alarak yapılanacaktır. IP ayarlarını kabul edilip devam etmek için  Done’a basınız.

Eğer kendi ağ topolojinize göre elle düzenlemek istiyorsanız "Configure" Tıklayıp ilgili yapılandırma ayarlarını girerek kaydediniz.

"KDUMP" ekranında kdump özelliğini aktif olarak kullanmak istiyorsanız "Enable kdump" seçip Done'a basınız. Kdump; Sistem çökmesi durumunda, sisteminizin çökme nedenini belirlemede çok değerli olabilecek bilgileri yakalayabilir. 

"SECURITY POLICY" ekranında Red Hat Enterprise Linux tarafından özellikle Amerika'da kullanılan güvenlik politikalarına uyumlu olarak kullanılabilmektedir. Bu adımı deaktif etmek için ON anahtarını OFF konumuna getirip Done'a basınız. Eğer kurumunuzun tabi olduğu bir güvenlik politikası var ise listeden ilgili politikayı seçip "Select profile" tıklayarak Done'a basınız.

"SOFTWARE SELECTION" ekranında sisteminize kurulmasını istediğiniz yazılımlar ve ortamların yapılandırılması yapılmaktadır. Kurulum kaynağımız Minimal ISO olduğu için bu ekranda ilgili işlemleri görememekteyiz. Eğer kurulumu DVD ISO üzerinden yaparsanız ilgili işlemleri görebileceksiniz.

Eğer Türkçe klavye kullanmak istiyorsanız + tıklayıp Turkish seçerek Add'i tıklayınız ve Done Enter’a basınız. Eğer English (US) kaldırmak istiyorsanız seçiliyken – tıklayınız.

"LANGUEAGE SUPPORT" ekranında İngilizce / İngilizce (A.B.D) dışında bir yapılandırma yapmak isterseniz ilgili dili seçip Done'a basınız.

Yaptığımız yapılandırmalardan sonra kurulumun başlaması için "Begin Installation"’a basınız.

Kurulum işlemi gerçekleştirilirken karışımıza root kullanıcı parola belirleme ve kullanıcı oluşturma ekranı gelmektedir.

Root kullanıcı parola belirleme işlemini tamamlayıp Done'a basınız.

"CREATE USER" ekranında kullanıcı tanımla işlemini tamamlayıp Done'a basınız. Tanımladığınız kullanıcının sistem yönetici haklarına sahip olmasını için "Make this user administrator" seçeneğini aktif etmeyi unutmayanız.

Tüm yapılandırmalardan sonra kurulum tamamlandı. Kurulum sonrası ilk sistem açılışı için "Reboot"'a basınız.

Kurulum sırasında belirtiğiniz kullanıcı bilgileriyle sisteme giriş yapabilirsiniz.

Sisteminizin gerekli güncellemelerini sudo yum update ve belirtiğiniz kullanıcı parolasını girerek yapabilirsiniz.

Sisteminize ssh servisi üzerinden erişim sağlamak için ilgili servisi başlatmanız gerekmektedir. Servis durum kontrolü için sudo systemctl status sshd kullanabilirsiniz.

Eğer ssh servisi çalışmıyorsa ve sistem önyükleme süresinde etkinleştirilmemiş ise;

sudo systemctl enable sshd     ile ssh servisi sistem önyükleme süresinde etkinleştirilir.

sudo systemctl start sshd        ile ssh servisi başlatılır.

sudo systemctl status sshd      ile ssh servis durum bilgileri görüntülenebilir.

ifconfig , netstat , route ön tanımlı kurulu olarak gelmemektedir. Kullanım alışkanlıklarınız da olan komutlar ise net-tools paketini kurarak sisteminiz üzerinde kullanabilirsiniz.

sudo yum install net-tools komutu yardımı ile net-tools paketini kurabilirsiniz.

ifconfig komutu ile sistem IP bilgilerinizi görüntüleyebilirsiniz.

Sisteminiz üzerinde htop kullanmak ve kaynak kod üzerinden kurulum yapmak istemiyorsanız, ek depo yapılandırmasında bulunmanız gerekmektedir. htop interaktif bir süreç görüntüleyicidir.

EPEL deposu içerinde htop ve bir çok kaliteli paket bulunmaktadır. Operasyonel olarak ta kullanmak isteyeceğiniz bir çok paketi bu depo üzerinden erişebilirsiniz.

https://fedoraproject.org/wiki/EPEL

sudo yum install epel-release komutu yardımıyla EPEL depo yapılandırmasını yapabilirsiniz.

sudo yum install htop komutu yardımıyla htop kurulumunu yapabilirsiniz.

Kurulum sonrası htop kullanımı

Makalemin sonuna geldim, umarım faydalı bir makale olmuştur. Bir sonraki makalemde görüşmek üzere.